België heeft de ambitie om tegen 2030 de broeikasgasuitstoot met 55 procent te verminderen en het land tegen 2050 klimaatneutraal te maken. De meest vervuilende fossiele brandstoffen, zoals steenkool en stookolie, zorgen voor het grootste aandeel van onze uitstoot en worden voornamelijk gebruikt in industriële sectoren of oudere woningen. Zo verwarmen bijna 1,5 miljoen Belgische huishoudens zich met stookolie en in Wallonië gaat het zelfs over één op twee huishoudens die zich met deze fossiele brandstof verwarmen.
Om bovenstaande doelen tegen de afgesproken deadline te behalen, werkten de deelstatelijke overheden al enkele jaren aan een snellere uitfasering van de meest vervuilende energiedragers en zagen verschillende soorten premies het levenslicht. Hoewel er in Wallonië nog heel wat werk op de plank ligt voor beleidsmakers, heeft men in Vlaanderen de nodige stappen reeds gezet. Hieronder zetten we de verschillende uitfaseringsplannen even voor u op een rij:
Vlaanderen
Uitfasering stookolie
Sinds 1 januari 2022 geldt er in Vlaanderen een verbod op de installatie of vervanging van stookolieketels bij nieuwbouw of ingrijpende energetische renovaties. Daarnaast is er nu ook een verbod op de vervanging van stookolieketels in gebieden met een aardgasaansluiting. Gelukkig worden condenserende gasketels op propaan erkend als alternatief voor onvoldoende geïsoleerde woningen.
Uitfasering fossiele verwarming
Sinds 1 januari 2021 heeft de Vlaamse overheid een verbod ingesteld op aardgasaansluitingen voor grootschalige nieuwbouwprojecten. Dit omvat tevens het gebruik van propaanaansluitingen. Vanaf 2023 wordt het verplicht om bij nieuwbouw gebruik te maken van verwarming op lage temperatuur (45°). In 2025 zal er bovendien een verbod op aansluiting op het gasnetwerk van toepassing zijn bij nieuwbouwprojecten.
Renovaties
Vanaf 1 januari 2023 geldt er een renovatieverplichting voor residentiële gebouwen: woningen met een label E of F dienen binnen vijf jaar na aankoop verplicht gerenoveerd te worden naar label D of een betere classificatie. Deze verplichting wordt strenger vanaf 2028, waarbij label C verplicht wordt. Vanaf 2035 wordt label B vereist, en vanaf 2040 is label A verplicht.
Wallonië
Uitfasering stookolie
Vanaf 1 maart 2025 wordt de installatie van stookolieketels in nieuwbouw verboden. Een jaar later, in 2026, wordt dit verbod uitgebreid naar de vervanging van stookolieketels in bestaande gebouwen. Dit zal een ongezien effect hebben op de energiebevoorrading van Waalse gezinnen. In totaal zullen er 687 500 ketels moeten vervangen worden in een periode van 25 jaar (gemiddelde levensduur stookolieketel). Gezien de mogelijke sociale impact roepen we op om tijdens deze transitieperiode geen verdere beperkingen op te leggen aan koolstofarme alternatieven, waaronder condensatieketels werkend op propaan of hernieuwbare vloeibare gassen. De Waalse overheid zal een premie verstrekken voor het verwijderen van stookolietanks en de installatie van een hernieuwbaar alternatief.
Uitfasering fossiele verwarming
Hier moet de Waalse regering nog stappen ondernemen, aangezien de volledige overstap van fossiele brandstoffen door de regering in voorbereiding is. De nadruk zal vooral liggen op de defossilisering van het bestaande aardgasnetwerk.
Renovaties
Vanaf 1 juli 2026 wordt een renovatieverplichting van kracht voor residentiële gebouwen: huizen met labels E, F en G dienen binnen vijf jaar na aankoop gerenoveerd te worden naar label D of een betere classificatie. Label A wordt pas verplicht vanaf 1 juli 2041.
Wat met Brussel?
In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zal vanaf 1 januari 2025 een verbod gelden op de installatie en vervanging van stookolieketels. Bovendien wordt momenteel de mogelijkheid voor de uitfasering van fossiele verwarming onderzocht.
Zorg voor een inclusieve energietransitie die niemand in de kou laat staan
Febupro schaart zich volledig achter de Belgische klimaatdoelstellingen, maar wil wijzen op de noodzaak van een inclusieve energietransitie waaraan iedereen kan deelnemen ongeacht de staat van zijn woning of inkomenscategorie.
Meer dan 60 procent van de Belgische woningen werd gebouwd voor 1970 toen energie-efficiëntie absoluut nog geen aandachtspunt was. België kent zeer veel unieke en alleenstaande woningen en bovendien zijn onze Belgische huizen 30 procent groter dan het Europese gemiddelde. Voor oudere, grotere en onvoldoende geïsoleerde woningen zijn warmtepompen een minder aangewezen verwarmingsoplossing omdat ze niet optimaal renderen in dit soort energie-inefficiënte gebouwen.
Ook blijft het in de huidige regelgeving in Vlaanderen mogelijk om nieuwe stookolieketels te installeren in bestaande woningen als die gelegen zijn in gebieden die niet aangesloten zijn op het aardgasnet. Dat onderscheid is helemaal niet nodig aangezien in deze gebieden propaan direct inzetbaar is en een koolstofarmer alternatief vormt voor stookolie. Vlaanderen kan aldus het verbod op de vervanging van stookolieketels verfijnen door het gelijk te stellen met Brussel en Wallonië, waar die uitzondering niet bestaat.
In Wallonië daarentegen is de impact van de regelgeving potentieel nog groter aangezien er in totaal 687 500 ketels moeten vervangen worden over een periode van 25 jaar (gemiddelde levensduur stookolieketel). Gezien de mogelijke sociale impact roepen we op om tijdens de transitieperiode geen verdere beperkingen op te leggen aan koolstofarme alternatieven, waaronder condensatieketels werkend op propaan of hernieuwbare vloeibare gassen.
Het potentieel van hernieuwbare (vloeibare) gassen moet door de verschillende Belgische overheden worden erkend en zo snel mogelijk worden ingezet als volwaardig alternatief in de energietransitiestrategie voor verwarming. De leden van FeBuPro hebben de laatste jaren enorm ingezet op het verduurzamen van hun bevoorradingsketen en zullen vanaf 2050 enkel nog hernieuwbare vloeibare gassen verdelen. We roepen de beleidsmakers op om een duidelijk beleidskader te creëren zodat leveranciers en investeerders de door de sector ingeslagen weg van verduurzaming kunnen verderzetten.
